Śmierć bliskiej osoby zawsze wiąże się z bólem i ogromem formalności. Gdy w grę wchodzi spadek po mamie, a dodatkowo relacje z ojcem są trudne lub konfliktowe, uregulowanie kwestii majątkowych może wydawać się jeszcze bardziej skomplikowane. Prawo przewiduje jednak jasne procedury, które pozwalają przeprowadzić postępowanie spadkowe, zarówno przed sądem, jak i u notariusza.
Kiedy powstaje spadek?
Momentem decydującym jest chwila śmierci spadkodawcy. Wtedy dochodzi do otwarcia spadku, a w skład masy spadkowej wchodzi cały majątek zmarłej matki, czyli zarówno aktywa (np. mieszkanie, oszczędności), jak i ewentualne długi. Od tego momentu dzieci, małżonek i inni członkowie rodziny mogą stać się spadkobiercami ustawowymi lub dziedziczyć na podstawie testamentu, jeżeli spadkodawca pozostawił ważny testament.
Dziedziczenie ustawowe a testament
Jeśli mama pozostawiła testament, to kolejność dziedziczenia wynika z jego treści. W takim przypadku cały majątek lub jego części przypadają wskazanym osobom. Jeżeli jednak spadkodawca nie pozostawił testamentu, zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego o dziedziczeniu ustawowym.
W pierwszej kolejności dziedziczą spadek dzieci spadkodawcy i jego małżonek. Oznacza to, że w typowej sytuacji spadek po matce przypadnie w równych częściach dzieciom i ojcu, ale część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe?
Aby stać się formalnie właścicielem majątku, konieczne jest stwierdzenie nabycia spadku w sądzie rejonowym albo uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza. Tylko dzięki tym procedurom dochodzi do formalnego nabycia spadku, które następnie należy zgłosić do urzędu skarbowego w drodze zgłoszenia nabycia spadku.
Warto pamiętać, że postępowanie spadkowe to nie tylko stwierdzenie nabycia spadku, ale także ewentualny dział spadku, czyli podział majątku pomiędzy wszystkich spadkobierców. To właśnie na tym etapie często pojawiają się konflikty, szczególnie gdy w grę wchodzi ojciec, z którym relacje od dawna są napięte.
Przyjęcie albo odrzucenie spadku
Każdy spadkobierca ma prawo zdecydować, czy przyjmie spadek, czy złoży oświadczenie o odrzuceniu spadku. Przyjęcie może nastąpić wprost albo z dobrodziejstwem inwentarza (czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi). Brak oświadczenia w ustawowym terminie powoduje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Spadek a trudne relacje rodzinne
W praktyce często zdarza się, że po śmierci matki dzieci muszą dzielić spadek z ojcem, z którym od dawna nie utrzymują kontaktu albo mają nierozwiązane spory. Postępowanie spadkowe w takim przypadku bywa źródłem dodatkowego stresu. Należy jednak pamiętać, że sąd, wydając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, kieruje się literą prawa, a nie emocjami stron.
Jeżeli więc miało miejsce dziedziczenie ustawowe, ojciec będzie częścią kręgu spadkobierców, niezależnie od jakości relacji. Dopiero na etapie działu spadku możliwe jest szczegółowe rozliczenie poszczególnych składników majątku, przy uwzględnieniu udziałów i ewentualnych nakładów.
Jakie formalności spadkowe są konieczne?
Lista podstawowych kroków obejmuje:
- zgłoszenie nabycia spadku do urzędu skarbowego,
- przeprowadzenie postępowania sądowego albo wizytę u notariusza,
- ustalenie składu spadku (aktywa i pasywa),
- ewentualny dział spadku z udziałem wszystkich pozostałych spadkobierców.
Sprawy spadkowe po śmierci rodzica zawsze wymagają dopełnienia określonych procedur związanych z nabyciem spadku. Nawet jeśli relacje z ojcem są trudne, nie można pominąć jego udziału w podziale majątku, tak stanowi prawo spadkowe. W częściach równych dziedziczą bowiem dzieci, a małżonek zmarłej otrzymuje co najmniej jedną czwartą całości spadku.
Choć emocje po śmierci bliskiej osoby mogą utrudniać współpracę, warto zadbać o to, by postępowanie przebiegło sprawnie i zgodnie z przepisami. Często pomocne okazuje się wsparcie prawnika od prawa spadkowego, który poprowadzi przez wszystkie formalności spadkowe i dopilnuje, by prawa dzieci były należycie chronione.
Zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią spadkową – 570 123 101
