Stwierdzenie nabycia spadku

Do czego służy stwierdzenie nabycia spadku?

Nie zawsze jest jasne kto, na jakiej podstawie i w jakim zakresie otrzyma spadek po śmierci spadkodawcy oraz czy wszystkie przedmioty będą prawnie traktowane tak samo. Potrzebny jest dokument, który pozwoli stwierdzić kto i w jakiej części oraz na jakiej podstawie (z ustawy czy z testamentu) jest spadkobiercą. Nabycie spadku następuje z mocy prawa, z chwilą otwarcia spadku – to jest śmierci spadkodawcy.

Jak może nastąpić stwierdzenie nabycia spadku?

Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić w dwóch trybach:

1. w postępowaniu sądowym – postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;

2. w postępowaniu przed notariuszem – akt poświadczenia dziedziczenia.

Jakie są różnice w skutkach pomiędzy sądowym nabyciem spadku a notarialnym poświadczeniem dziedziczenia?

Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki takie same, jak prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

W jakim sądzie należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Wyłącznie właściwym do rozstrzygnięcia tej sprawy w pierwszej instancji będzie sąd rejonowy, w obrębie którego spadkodawca miał ostatnie miejsca zwykłego pobytu, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się

majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). Jeśli przy pomocy tych reguł nadal nie można Warszawy.

Kto może żądać stwierdzenia nabycia spadku?

Sąd wydaje postanowienie stwierdzające nabycie spadku na wniosek osoby, która ma w tym interes. Osobami zainteresowanymi są:

spadkobiercy;
wierzyciele spadkodawcy;
uprawnieni do zachowku;
zapisobiercy (z zapisów zwykłych, jak i windykacyjnych);
wierzyciele spadkobiercy oraz zapisobiercy windykacyjnego;
osoby nie roszczące sobie praw do spadku, lecz zainteresowane wykazaniem faktu, że nie są spadkobiercami i nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe;
wykonawca testamentu.

Kto może żądać sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Wystąpić o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia mogą tylko osoby, które mają możliwość wskazania, że są spadkobiercami ustawowymi lub testamentowymi oraz osoby, na rzecz których spadkodawca uczynił zapis windykacyjny.

Jak wygląda postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?

Wydanie przez sąd postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku oraz przedmiotu zapisu windykacyjnego następuje w trybie nieprocesowym.

Uczestnikami postępowania mogą być osoby, które mają szansę zostać spadkobiercami ustawowymi i testamentowymi. Ponadto osoba, której praw dotyczy wynik postępowania, może wziąć udział w każdym stanie sprawy – aż do zakończenia postępowania w II instancji.

Co bada sąd w trakcie postępowania?

W toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku sąd z urzędu bada, kto należy do kręgu spadkobierców, w tym także czy spadkodawca testament po sobie.

Co sąd stwierdza w postanowieniu?

Sąd w postanowieniu stwierdzającym nabycie spadku jest obowiązany wymienić wszystkich spadkobierców, którzy nabyli spadek i określić wysokość przypadających im udziałów. Oprócz tego sąd stwierdza również nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego w postanowieniu poprzez wymienienie zarówno osoby zapisobiercy i przedmiotu zapisu. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku musi dotyczyć wszystkich spadkobierców i całości spadku.

Czym nie zajmuje się sąd w postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku?

W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd nie dzieli spadku, nie przekazuje spadkobiercom na wyłączną własność konkretnie wskazanych składników majątku.

Jak sprawdzić, czy spadkodawca pozostawił testament?

Po śmierci spadkodawcy należy rozpocząć od poszukiwań testamentu w domu spadkodawcy. Jeśli nie można go znaleźć, a są wskazania, że spadkodawca pozostawił testament, to należy udać się do notariusza i złożyć wniosek o udzielenie informacji, czy zmarły pozostawił testament. Notariusz po otrzymaniu wniosku ma możliwość sprawdzenia w Notarialnym Rejestrze Testamentów, czy dany spadkodawca pozostawił testament.

Jak uzyskać informację z Notarialnego Rejestru Testamentów?

Informację o zarejestrowanych w rejestrze testamentach określonego spadkodawcy lub o braku takich testamentów, można otrzymać wyłącznie za pośrednictwem notariusza. Osoba zainteresowana uzyskaniem informacji o tym, czy zmarły pozostawił testament,

powinna złożyć u notariusza wniosek na piśmie.

Czy każdy testament jest rejestrowany w rejestrze testamentów?

Testament, czy to notarialny czy własnoręczny jest rejestrowany na wniosek spadkodawcy. Wpis nie jest obowiązkowy.

Jak uzyskać dostęp do treści testamentu?

Dostęp do treści testamentu po śmierci spadkodawcy ma tylko i wyłącznie osoba wskazana w testamencie jako uprawniona. Notarialny Rejestr Testamentów nie zawiera treści testamentów. Wskazuje, w której kancelarii można uzyskać dostęp do treści testamentu – po śmierci spadkodawcy.

Gdzie można sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia może być sporządzony przez notariusza niezależnie od tego, gdzie znajdowało się miejsce ostatniego stałego pobytu spadkodawcy.

Jak notariusz ustala osoby uprawnione do dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia może zostać sporządzony, jeśli spadkobiercy złożą zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. Wcześniej jednak należy spisać protokół dziedziczenia. Przy spisaniu protokołu dziedziczenia muszą uczestniczyć wszystkie osoby, które mogą zostać spadkobiercami ustawowymi i testamentowymi, jak również osoby na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Na protokole, o którym mowa umieszcza się adnotację o sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia.

Czy notariusz ustala samodzielnie spadkobierców?

Notariusz nie może podejmować czynności, które zmierzają do ustalenia kręgu spadkobierców. Akt poświadczenia dziedziczenia sporządza się na podstawie oświadczeń o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub też dziedziczyłyby wraz z nimi oraz o znanych testamentach spadkodawcy lub ich braku.

Następuje to w toku spisywania protokołu dziedziczenia przez osoby stawiające się przed notariuszem. Do obowiązków notariusza należy dokonanie wpisu aktu poświadczenia dziedziczenia do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia. Po zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, ma on taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie o stwierdzeniu

nabycia spadku.

Kiedy nie można sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia?

Ustawa wyłącza możliwość sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia, gdy:

podstawą dziedziczenia testamentowego jest testament szczególny;
w stosunku do spadku już wcześniej sporządzono akt poświadczenia dziedziczenia albo wydano postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;
w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawniono okoliczności wskazujące na to, że przy jego sporządzaniu brak było wszystkich osób, które mogą zostać spadkobiercami ustawowymi lub testamentowym lub osób będących zapisobiercom windykacyjnymi albo istniały lub istnieją testamenty, których nie otwarto lub nie ogłoszono;
spadkobiercą ustawowym jest gmina lub Skarb Państwa;

spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub nie zamieszkiwał w Polsce, a nie posiadał żadnego obywatelstwa;
gdy w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości, która położona jest za granicą.

Czy jest określony termin na stwierdzenie nabycia spadku?

Stwierdzenie nabycia spadku oraz wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku.

Może jednak nastąpić przed upływem tego terminu, jeśli wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu

lub odrzuceniu spadku

Czy stwierdzenie nabycia spadku jest obowiązkowe?

Żaden przepis wprost nie nakazuje przeprowadzenia sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, podobnie zresztą jak np. sprawy o dział spadku. W interesie samego spadkobiercy jest uzyskanie formalnego potwierdzenia praw do spadku. Bez któregoś z tych dokumentów

spadkobierca nie może skutecznie domagać się np. od dłużnika spadkodawcy spłaty należności.

W sytuacji jednak, gdy do spadku wchodzi nieruchomość, spadkobierca z chwilą otwarcia spadku staje się jej właścicielem. Z przepisów regulujących problematykę ksiąg wieczystych wynika zobowiązanie niezwłocznego ujawnienia osoby właściciela w księdze wieczystej. Niewykonanie tego obowiązku zagrożone jest karą finansową.

Jakie są skutki stwierdzenia nabycia spadku?

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku oraz akt poświadczenia dziedziczenia w pewnych okolicznościach stanowią dowód na to, że określona osoba jest spadkobiercą lub zapisobiercą windykacyjnym. Stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia jest niezbędne dla ujawnienia praw spadkobiercy w księdze wieczystej. Względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Czy można uchylić postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostaje uchylone, gdy udowodni się, że inna osoba dziedziczy lub udział jej przypadający jest inny.

Osoba, która nabywa prawo należące od spadku od osoby posiadającej stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia jest chroniona, jeśli działała w dobrej wierze.

Czy po zdobyciu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia są obowiązki podatkowe?

Uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia i stwierdzenia nabycia spadku nie zwalnia spadkobiercy czy innych osób, które otrzymały określone rzeczy (prawa) ze spadku, z obowiązku złożenia do urzędu skarbowego zeznania podatkowego na formularzu SD-3.

Notariusz nie jest płatnikiem tego podatku w przypadku uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Tym samym spadkobiercy sami są zobowiązani złożyć to zeznanie w terminie miesiąca od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Stwierdzenie nabycia spadku u notariusza nie zwalnia z tego obowiązku. Podobnie osoba mająca zamiar skorzystać z całkowitego zwolnienia podatkowego w podatku od spadków zasadniczo musi złożyć zawiadomienie na formularzu SD-Z2. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia nie jest podstawą nabycia spadku (nabycie spadku następuje z mocy z mocy prawa, z chwilą śmierci spadkodawcy).

Spadkobierca chcący skorzystać ze wspomnianego całkowitego zwolnienia podatkowego musi w terminie 6 miesięcy od zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia złożyć zawiadomienie na formularzu SD-Z2 do właściwego dla siebie urzędu skarbowego.

A co jeśli nie chcę nabyć spadku po śmierci spadkodawcy?

Aby nabyć spadek nie trzeba wcześniej składać oświadczenia o przyjęciu spadku. Nie jest ono jednak definitywne, dlatego w określonym terminie można złożyć oświadczenie co do odrzucenia spadku. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku skutkuje tym, że spadkobierca traktowany jest tak, jakby nie dożył momentu otwarcia spadku.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Nie można złożyć oświadczenia, o którym mowa pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu pod rygorem nieważności. Nie można też go odwołać.

Kto może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku?

Oświadczenie to może złożyć samodzielnie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Osobą posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych są zasadniczo osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo.

Jakie są skutki odrzucenia spadku?

Oświadczenie o odrzuceniu spadku skutkuje utratą przez spadkobiercę praw i obowiązków, które wchodzą w skład spadku. Spadkobierca składający takie oświadczenie traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Nie można natomiast odrzucić spadku na korzyść innej osoby (zrzec się spadku na rzecz kogoś). Spadkobierca ustawowy ma jedynie możliwość zrzeczenia się dziedziczenia przez zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia z przyszłym spadkodawcą. Po śmierci spadkodawcy – z oczywistych przyczyn – nie ma

możliwości zawarcia takiej umowy.