Poszukiwanie spadkobierców

Kiedy szukamy spadkobierców?

Z chwilą śmierci, osoba fizyczna staje się spadkodawcą, a jej majątek – masą spadkową.

W prawie polskim wyróżniamy dwa sposoby dziedziczenia na podstawie testamentu i na podstawie ustawy. Dziedziczenie ustawowe dochodzi do skutku, gdy nie sporządzono ważnego testamentu lub taki testament sporządzono, ale żaden ze spadkobierców testamentowych nie chce lub nie może być spadkobiercą testamentowym. Wówczas znajdują zastosowanie przepisy ustawowe, które wyznaczają odpowiedni krąg spadkobierców.

Ostateczne potwierdzenie, kto jest spadkobiercą, dokonuje się w drodze sądowego stwierdzenia nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia.

Potrzebujesz znaleźć spadkobierców?

Skontaktuj się z nami!

Nabycie spadku przez spadkobiercę sąd stwierdza na wniosek osoby mającej w tym interes. Osobami zainteresowanymi mogą być w szczególności:

spadkobiercy,
zapisobiercy,
osoby uprawnione do zachowku,
wierzyciele oraz dłużnicy spadkodawcy,
wierzyciele spadkobiercy lub zapisobiercy,
wykonawca testamentu.

Należy zwrócić uwagę, że powyższe wyliczenie nie jest wyczerpujące i w razie istnienia interesu prawnego również inne osoby mogą wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.

Spadkobierców możemy poszukiwać także m.in. w postępowaniu o dział spadku, zniesienie współwłasności czy stwierdzenie zasiedzenia lub innych postępowaniach służących uregulowaniu stanu prawnego nieruchomości.

Po co szukamy spadkobierców? Czy sąd ustala, kto jest spadkobiercą?

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku sąd spadku wydaje po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby spadkobierców ustawowych i testamentowych.

W toku postępowania sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zapadnie dopiero po wezwaniu spadkobierców. W sytuacji, gdy po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców, nikt nie zgłosi się do stwierdzenia nabycia spadku, sąd wyda postanowienie.

Sąd może przyjąć za dowód, że nie ma innych spadkobierców, zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę. Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sąd powinien uprzedzić składającego zapewnienie. Za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Dlatego więc, aby stwierdzenie nabycia spadku zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy, nie należy ukrywać przed sądem pozostałych spadkobierców, jeśli jesteśmy świadomi ich istnienia.

Dość często, zwłaszcza posiadając dużą rodzinę, osoba zainteresowana przeprowadzeniem postępowania spadkowego nie jest w stanie wskazać, kto należy do kręgu spadkobierców, dlatego też wezwanie spadkobierców w pełnym składzie na rozprawę, staje się niemożliwe. Dzieje się tak między innymi wtedy kiedy spadkodawca nie pozostawił małżonka lub zstępnych (dzieci, wnuków) albo kiedy zmarł wiele lat temu, a jego spadkobiercy również nie żyją i konieczne jest przeprowadzenie wielu postępowań spadkowych.

Jeśli takie wątpliwości pojawiają się, to w interesie osoby zainteresowanej przeprowadzeniem procedury, jaką jest stwierdzenie nabycia spadku, najlepiej jest rozpocząć ich poszukiwanie na własną rękę, w tym ustalić adresy niż oczekiwać, że Sąd wykona za nas pracę (w praktyce sprowadza się do wezwania wnioskodawcy przez Sąd do podania danych). Skróci to znacznie czas postępowania przed sądem, a także przyczyni się do zabezpieczenia własnych praw. Trzeba dodać, że gdyby w przyszłości pojawiły się osoby, które uważają się za spadkobierców, to mogą żądać przed sądem zmiany zapadłego już postanowienia.

Istnieją różne sposoby poszukiwania pozostałych członków rodziny, a jednym z nich jest wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie. Nasza kancelaria wspiera klientów, pomagając na każdym etapie sprawy, od poszukiwania, po formalne wezwanie spadkobierców do postępowania spadkowego.

Czy pomoże nam rejestr spadkowy?

Pierwszą czynnością, którą musimy wykonać gdy chcemy nabyć spadek po zmarłym jest złożenie do sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. We wniosku takim należy wskazać imię, nazwisko, numer PESEL oraz adres zamieszkania wnioskodawcy oraz imiona, nazwiska i adresy wszystkich znanych wnioskodawcy spadkobierców (uczestników postępowania).

W Rejestrze Spadkowym nie są umieszczane dokumenty stwierdzające prawo do spadku, a jedynie informacje o tym, gdzie te dokumenty można odnaleźć, i potwierdzające, że po danym zmarłym zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Dostęp do informacji o dokumentach zarejestrowanych w Rejestrze Spadkowym można uzyskać bezpłatnie, wypełniając elektroniczny formularz, w którym należy podać numer PESEL spadkodawcy lub dane identyfikujące spadkodawcę. W odpowiedzi system wygeneruje informacje, czy dokument stwierdzający prawa do spadku został sporządzony i gdzie należy poszukiwać takiego dokumentu.

Wypis zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia czy odpis postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje się stronom postępowania lub aktu, osobom, dla których zastrzeżono w akcie prawo otrzymania wypisu, a także ich następcom prawnym, oraz osobom, które wykażą interes prawny.

Informacje gromadzone w Rejestrze Spadkowym mają uniemożliwić przypadki kilkukrotnego stwierdzania nabycia spadku po tym samym zmarłym oraz usprawnić poszukiwanie informacji na temat lokalizacji dokumentu stwierdzającego, kto jest spadkobiercą.

Jak najlepiej szukać spadkobierców?

Jeżeli nie wiadomo, kto jest spadkobiercą – gdzie mieszka, jakie nosi imię i nazwisko, ani czy w ogóle żyje – wtedy niezbędne jest ustalenie kręgu spadkobierców.

Na samym początku swoich poszukiwań należy sięgnąć do domowego archiwum. Należy przejrzeć wszystkie rodzinne dokumenty, które uda się znaleźć. Mogą to być np.: akty urodzenia, akty chrztu, świadectwa szkolne, legitymacje, dyplomy, dokumenty związane ze służbą wojskową, studiami, pracą i małżeństwem, akty własności. Trzeba porozmawiać ze starszymi członkami rodziny i dalszymi krewnymi. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na informacje o dacie i miejscu: urodzenia, chrztu, ślubu, śmierci lub pogrzebu, wykonywanym zawodzie i wyznaniu członków rodziny. Na ich podstawie można prowadzić dalsze poszukiwania w lokalnych instytucjach: urzędach stanu cywilnego, parafiach, archiwach państwowych i kościelnych, rzadziej bibliotekach i muzeach.

Przydatne może okazać się też poznanie historii regionu, w którym mieszkali przodkowie oraz dziejów jego przynależności państwowej (przynależność do konkretnego zaboru), administracyjnej i kościelnej (w administracji państwowej i kościelnej nazwy i podziały terytorialne niejednokrotnie zmieniały się w ciągu wieków).

Wszystkie wyżej wymienione kroki mogą okazać się pomocne przy wezwaniu spadkobierców do procesu postępowania spadkowego na wniosek osoby zainteresowanej. Oprócz wyżej wymienionych sposobów, bez dwóch zdań w poszukiwaniu spadkobierców, pomoże profesjonalny adwokat lub radca prawny, który specjalizuje się w sprawach spadkowych.

Dokumentacja tworzona w poprzednim wieku na terenie obecnej Polski, powstawała w różnych językach m.in. łacińskim, niemieckim i rosyjskim, a większość dokumentów, z którymi stykamy się w czasie swoich genealogicznych poszukiwań to rękopisy. Podstawą naszej pracy jest ścisła współpraca i koordynacja działań z tłumaczami przysięgłymi, którzy specjalizują się także w tłumaczeniu rękopisów.

Przede wszystkim należy uzyskiwać informacje z różnych urzędów stanu cywilnego, badając akta stanu cywilnego czy akta metrykalne czy baz PESEL. W takich sprawach niewykluczone jest także badanie akt znajdujących się w archiwach państwowych – nie tylko polskich, ale także za granicą czy przeszukiwanie ksiąg parafialnych. Poszukiwania można prowadzić samodzielnie lub można zlecić odpłatnie Archiwum.

Co jeżeli spadkobiercy są za granicą? Trzeba ich poszukać...

Ustalenie kręgu spadkobierców zmarłego członka rodziny oraz adresów do korespondencji może okazać się szczególnie kłopotliwe w sytuacji, gdy nie utrzymujemy kontaktu z naszymi krewnymi lub zamieszkują oni na stałe za granicą, co dziś nie należy do rzadkości. Wówczas pomocny może okazać się kontakt z właściwą ambasadą i konsulatem. Gdy szukamy osób zmarłych wiele lat temu, konieczne może być również poszukiwanie informacji o obozach przejściowych dla wysiedlanej ludności polskiej.

Jeżeli otrzymamy dokument zza granicy nie wystarczy on by posłużyć się nim w sądzie. Najczęściej trzeba go najpierw przetłumaczyć na język danego kraju, w którym będzie potrzebny, po drugie trzeba go zalegalizować. Aby dokument miał moc prawną w danym kraju i był respektowany przez urzędy państwowe należy zastosować jedną z dwóch procedur:

poświadczenie dokumentu zwane klauzulą Apostille wydawane jest w przypadku, gdy państwo, w którym chcemy posłużyć się dokumentem jest stroną Konwencji Haskiej dotyczącej zniesienia wymogu legalizacji zagranicznych dokumentów
legalizację, jeżeli państwo nie jest stroną Konwencji Haskiej.