Dysponowanie własnym majątkiem nie jest jedynie prawem podmiotu, ale też konkretną czynnością prawną wywołującą określone skutki prawne. Aby unikać przyszłych niejasności, spadkodawca powinien dokładnie i jednoznacznie uregulować status prawny nieruchomości. Wielokrotnie za pomocą umów cywilnoprawnych, takich jak umowa dożywocia czy umowa darowizny, osoba (przyszły spadkodawca) przekazuje nieruchomość innej osobie, gwarantując sobie w zamian opiekę na przyszłość.
UMOWA DAROWIZNY
Zgodnie z art. 888 § 1 k.c., umowa darowizny polega na zobowiązaniu darczyńcy do nieodpłatnego przekazania obdarowanemu pewnego świadczenia kosztem własnego majątku. By była ważna, musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego i przyjęta przez obdarowanego. Jeśli obdarowany jest w związku małżeńskim, przekazane dobro wchodzi do jego majątku osobistego, chyba że darczyńca postanowi inaczej. Obdarowany ma obowiązek poinformować odpowiedni urząd skarbowy o umowie darowizny w ciągu sześciu miesięcy od jej otrzymania. Darczyńca ma prawo określić specyficzne warunki, które obdarowany musi spełnić w kontekście przekazanej nieruchomości, zgodnie z art. 893 k.c. Dla zabezpieczenia interesu darczyńcy, obdarowany może ustanowić na jego rzecz dożywotnią służebność mieszkania, dając mu prawo do bezpłatnego korzystania z darowanego miejsca. Darowiznę można odwołać, jeśli obdarowany wykaże rażącą niewdzięczność wobec darczyńcy. Decyzję o odwołaniu podejmuje sąd po odpowiednim postępowaniu.
UMOWA DOŻYWOCIA
Zgodnie z art. 908 § 1 k.c., umowa dożywocia polega na przeniesieniu nieruchomości na nabywcę, który w zamian zobowiązuje się do zapewnienia zbywcy utrzymania przez całe jego życie. Nabywca ma obowiązek zaopatrzyć zbywcę w niezbędne środki do życia, takie jak mieszkanie, jedzenie czy opiekę w chorobie. Zakres obowiązków nabywcy może być określany w umowie, która musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Podatki wynikające z umowy dożywocia obowiązują niezależnie od relacji między stronami i są obliczane na podstawie wartości rynkowej nieruchomości. Art. 913 § 1 k.c. pozwala na modyfikację umowy w sytuacji, gdy relacje między stronami uniemożliwiają dalsze wspólne funkcjonowanie. W takim przypadku zobowiązanie nabywcy może zostać przekształcone w wypłatę renty dożywotniej.
Obie umowy, darowizny i dożywocia, oferują unikalne korzyści i odpowiadają różnym potrzebom oraz oczekiwaniom stron. Umowa darowizny pozwala na nieodpłatne przekazanie majątku z możliwością ustalania specyficznych warunków oraz zabezpieczenia interesu darczyńcy, np. poprzez ustanowienie służebności mieszkania. Istnieje też możliwość odwołania darowizny przez sąd w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Z kolei umowa dożywocia opiera się na przeniesieniu własności nieruchomości na nabywcę w zamian za zapewnienie zbywcy dożywotniego utrzymania. Ta umowa może podlegać opodatkowaniu i umożliwia elastyczność w zakresie obowiązków nabywcy, z możliwością przekształcenia zobowiązania w rentę dożywotnią w określonych sytuacjach.
