15 listopada 2023 roku weszły w życie nowe przepisy dotyczące prawa spadkowego. Zmiany dotyczą m.in. odrzucenia spadku przez małoletniego. Zmieniły się również podstawy uznania za niegodnego dziedziczenia oraz krąg dziedziczących ustawowo.
Nowe zasady składania oświadczeń o odrzuceniu spadku w imieniu małoletnich spadkobierców.
Dotychczas, aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego wymagana była zgoda sądu opiekuńczego. Dopiero po uzyskaniu zezwolenia opiekun ustawowy (czyli zazwyczaj rodzic) mógł złożyć w imieniu małoletniego oświadczenie przed sądem lub notariuszem i pozbyć się niechcianej schedy.
Według nowych przepisów zezwolenie sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego nie będzie wymagane, jeżeli uprzednio spadek został odrzucony przez rodzica. Tak więc, jeżeli masa spadkowa składa się głównie z długów, a małoletni zostaje powołany do spadku w skutek odrzucenia spadku przez rodziców, rodzice mogą odrzucić spadek bez zgody sądu.
W pozostałych przypadkach zgoda sądu opiekuńczego będzie nadal wymagana.
Nowe terminy do na przyjęcie lub odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego
Zgodnie z prawem decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku musi zostać podjęta i zgłoszona w ciągu sześciu miesięcy od momentu, kiedy potencjalny spadkobierca dowiaduje się o. Jeśli w tym czasie nie zostanie złożone stosowne oświadczenie, uważa się, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
W przypadku małoletnich spadkobierców, ich opiekunowie prawni mogą podjąć decyzję o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku w ich imieniu, ale wymaga czasami to uprzedniej zgody sądu.
Zgodnie z nowymi regulacjami, aby dotrzymać sześciomiesięcznego limitu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, wystarczające jest przedłożenie wniosku do sądu o przyjęcie takiego oświadczenia przed końcem tego terminu. W sytuacjach, gdzie złożenie oświadczenia wymaga zezwolenia sądowego, okres na jego złożenie zostaje zawieszony na czas trwania odpowiedniego postępowania sądowego.
Zmiana kręgu spadkobierców ustawowych
Kolejna zmiana dotyczy kręgu spadkobierców ustawowych, czyli zasad dziedziczenia w przypadku kiedy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu. Nie zmienia się pierwszy oraz drugi krąg spadkobierców, czyli osoby najbliższe zmarłego.
Zmniejszono natomiast krąg spadkobierców ustawowych w tzw. trzecim kręgu. Wcześniej do tego kręgu należeli dziadkowie spadkodawcy oraz ich zstępni, w tym dzieci, wnuki, prawnuki, i dalsi zstępni. Nowelizacja zawęża ten zakres tylko do dziadków, ich dzieci (ciotki, wujowie, stryjowie i stryjenki spadkodawcy) oraz ich dzieci (cioteczni i stryjeczni kuzyni/kuzynki spadkodawcy). Zmiana ta dotyczy spadków otwartych od 15 listopada 2023 roku, co oznacza, że w przypadku braku spadkobierców z pierwszego i drugiego kręgu (zstępni, małżonek, rodzice, rodzeństwo spadkodawcy), spadek przypada tylko dziadkom spadkodawcy, ich dzieciom oraz wnukom.
Nowe podstawy uznania za niegodnego dziedziczenia w 2023 roku
Według nowych przepisów za niegodną dziedziczenia może zostać uznana osoba uporczywie uchylająca się od obowiązku alimentacyjnego. Dotyczy to sytuacji, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów na rzecz spadkodawcy, mimo orzeczenia sądowego, ugody lub innej umowy, nie wywiązuje się z tego obowiązku.
Oprócz tego niegodna dziedziczenia jest także osoba uchylająca się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą. Obejmuje to m.in. obowiązki wynikające z władzy rodzicielskiej, opieki, funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy, czy obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.Początek formularza
Zmiany w zakresie postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku
Od 15 listopada 2023 roku w polskim prawie spadkowym nastąpi istotna zmiana w zakresie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy testamentowi i jako spadkobiercy ustawowi zgodnie z kolejnością dziedziczenia. Spośród spadkobierców ustawowych wzywa się małżonka, zstępnych, osoby pozostające w stosunku przysposobienia, rodziców i rodzeństwo. Pozostałych spadkobierców ustawowych wzywa się, jeżeli są sądowi znani. Sąd spadku nadal będzie badał z urzędu, kto jest spadkobiercą testamentowym oraz spadkobiercą ustawowym, z tym, że krąg badania pozostanie ograniczony.
