Często stosowanym rozwiązaniem, mającym na celu uniknięcie w przyszłości płacenia zachowku, jest dokonanie za życia przyszłego spadkodawcy, darowizny części lub całości majątku. Jednak, takie rozwiązane nie chroni obdarowanego przed roszczeniem o zachowek osób uprawnionych. Umowa darowizny nie jest skuteczna i nie eliminuje roszczenia o zachowek.
Dokonanie darowizny za życia spadkodawcy nie chroni przed roszczeniem o zachowek. Ważnym elementem jest to na czyją rzecz dokonano darowizny. Pod uwagę należy wziąć dwa przypadki:
- Darowiznę na rzecz przyszłych spadkobierców
- Darowiznę na rzecz osób obcych
Gdy darowizna została wykonana 10 lat od otwarcia spadku, to darowany majątek na rzecz osób postronnych nie bierze udziału w podziale spadkowym i nie wlicza się do substratu zachowku. Darowizna została dokonana na rzecz osób bliskich – spadkobierców ustawowych, to będzie ona zawsze doliczana do wartości spadku.
Istnieje pewne przekonanie, że jeśli darczyńca dokona darowizny i wyłączy ją ze spadku za pomocą klauzuli umownej o wykluczeniu darowizny ze schedy spadkowej oraz przy sporządzeniu testamentu zawrze wykluczenie podarowanego majątku ze schedy spadowej to będzie to oznaczać, że wyłącza majątek od wyliczenia należnego zachowku dla innych spadkobierców. Przekonanie to jest błędne.
Gdy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej, wcale nie wyklucza to wyliczenia jej wartości do zachowku. Instytucja zachowku ma za zadanie chronić rodzinę przed swobodnym dysponowaniem przez niego majątkiem właśnie za pomocą darowizny.
Zachowku może dochodzić najbliższa rodzina spadkodawcy, której roszenie nie zostały zaspokojone. Zachowek jako swoiste odszkodowanie może być również żądane od obdarowanego. Sprawdź komu należy się zachowek.
Możesz starać się o zachowek, gdy uzyskana przez ciebie wartość spadku jest niższa niż przysługująca ci kwota zachowku.
Jak obliczyć zachowek?
Przy ustalaniu wartości należnego zachowku istotna jest wysokość substratu zachowku, do której dolicza się dokonane przez spadkodawcę niektóre darowizny.
Darowizny dolicza się do spadku bez względu od istnienia przedmiotu. .
Jakie darowizny nie są wliczane do wartości spadku?
Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do substratu zachowku drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych oraz darowizn dokonanych po upływie 10 lat licząc wstecz od chwili otwarcia spadku na rzecz osób niebędących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku.
Pierwszym krokiem do obliczenia zachowku jest wskazanie udziału spadkowego z ustawy – bez względu czy spadkodawca pozostawił testament czy nie. Ma on przełożenie na wysokość przypadającego roszczenia o zachowek. Ustalenie udziału spadkowego, która jest podstawą ustalenia zachowku, uwzględnia się spadkobierców niegodnych oraz tych, którzy odrzucili spadek. Nie bierze się pod uwagę spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia oraz wydziedziczonych.
Po drugie, ustala się substrat zachowku. Jest to wartość spadku powiększona o darowizny.
Jaka jest wartość darowizny?
Wartość darowizny ustala się według stanu z dnia dokonania darowizny, a według cen z dnia ustalania zachowku.
Następnie, osobie uprawnionej do zachowku przysługuje ½ wartości udziału spadkowego. Gdy uprawniony do zachowku to osoba małoletnia lub trwale niezdolna do pracy to przysługuje jej 2/3 udziału spadkowego.
Etap końcowy to zestawienie wszystkich wielkości oraz wyliczenie konkretnej wartości zachowku.
Podsumowanie
Doliczenie darowizny może zmienić wysokość zachowku. Darowizna na rzecz osób bliskich spadkobierców zawsze doliczana jest do wysokości należnego zachowku, bez względu na upływ czasu. Spadkodawca nie może wyłączyć prawa do doliczenia darowizny na mocy testamentu ani umowy darowizny. Zapis taki wyłącza darowiznę wyłącznie ze schedy spadkowej, która ma zastosowanie przy podziale majątku.
