Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 września 2022 r. Wyeksmitowanie starszego i chorego rodzica z domu, połączone z zerwaniem kontaktów, może być podstawą do pozbawienia prawa do zachowku (art. 1008 pkt 3 KC). Obowiązek udowodnienia, że powód został słusznie wydziedziczony, spoczywa na spadkobiercy. Jeśli zachowanie wynikało z winy spadkodawcy, powód musi to udowodnić.
Przedstawiona sprawa dotyczy roszczenia powódki I.S. przeciwko pozwanemu M.S. o zapłatę zachowku po ich ojcu, C.S., który sporządził testament wydziedziczający powódkę, powołując pozwanego do całości spadku. Sąd Okręgowy, a następnie Sąd Apelacyjny, uznały, że wydziedziczenie powódki było nieskuteczne, co doprowadziło do przyznania jej prawa do zachowku. Istotnym punktem sporu była ocena, czy powódka rzeczywiście uporczywie nie dopełniała obowiązków rodzinnych względem ojca, co uzasadniałoby wydziedziczenie zgodnie z art. 1008 pkt 3 Kodeksu cywilnego.
W analizie materiału dowodowego Sąd stwierdził, że konflikt między powódką a ojcem był wynikiem wieloletnich napięć, które nasiliły się po śmierci matki, a także konfliktów majątkowych. Ojciec, mimo wcześniejszych dobrych relacji z córką, obwiniał ją o przejęcie majątku i sprzyjał pozwanemu. Wydziedziczenie powódki zostało oparte na twierdzeniach o uporczywym nieutrzymywaniu przez nią kontaktów z ojcem, co jednak Sąd uznał za niewystarczające do pozbawienia jej prawa do zachowku.
Sąd Najwyższy, rozpatrując skargę kasacyjną pozwanego, zwrócił uwagę na potrzebę dokładniejszej analizy konfliktu i jego przyczyn, wskazując, że opuszczenie przez C.S. domu po wyroku eksmisyjnym oraz zerwanie kontaktów mogły jednak stanowić podstawę do wydziedziczenia, jeśli relacje rodzinne zostały zerwane w sposób uporczywy i świadomy przez powódkę.
