Uzyskanie potwierdzenia nabycia spadku wydanego przez sąd lub notariusza stanowi ważny krok w stronę uregulowania sytuacji spadkobrania. Jego skutkiem jest powstanie domniemania prawnego, zgodnie z którym osoba która je uzyskała jest spadkobiercą. Z kolei wraz z uzyskaniem statusu spadkobiercy powstaje szereg praw i obowiązków, których spadkobierca powinien dochować.
Na wstępie zasygnalizowania wymagają jeszcze dwie rzeczy, a właściwie dwa terminy: 21 dni, bo po takim czasie niezaskarżone postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku staje się prawomocne oraz 5 lat od ogłoszenia testamentu, czyli okres w którym w przypadku dziedziczenia testamentowego spadkobierca ustawowy może domagać się uzyskania części spadku z tytułu zachowku.
Urząd Skarbowy
Pierwszym z obowiązków, jaki spoczywa na spadkobiercy jest obowiązek podatkowy wynikający z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Po uzyskaniu formalnego poświadczenia o przysługiwaniu spadkobiercy prawa do spadku konieczna będzie wizyta w Urzędzie Skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania spadkodawcy. Ważnym w tym zakresie wyjątkiem jest sytuacja, w której dochodzi do dziedziczenia nieruchomości, wtedy właściwym Urzędem Skarbowym będzie ten, na którego terenie położona jest nieruchomość.
Zgłoszenia faktu nabycia spadku dokonuje się na formularzach dostępnych pod adresem: https://www.podatki.gov.pl/pcc-sd/formularze-do-druku-sd/. Konieczne będzie w tym zakresie rozróżnienie sytuacji, w której spadkobiercami są osoby zaliczane do I grupy podatkowej (są to przede wszystkim małżonek, a także dzieci i rodzice spadkodawcy) oraz spadkobiercy nienależący do najbliższej rodziny spadkodawcy. Osoby z pierwszej grupy wypełniają formularz SD-Z2 i zwolnione są od podatku, jednakże tylko pod warunkiem zgłoszenia nabycia własności dziedziczonych przedmiotów we właściwym urzędzie skarbowym w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Istotnym z punktu widzenia spadkobierców należących do grupy I wyłączeniem jest zwolnienie z podatku dziedziczenia majątku o wartości nieprzekraczającej 9637 zł. Natomiast pozostali spadkobiercy powinni złożyć zeznanie podatkowe do właściwego urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego wypełniając w tym celu druk SD-3.
Bank
Co do zasady wraz ze śmiercią osoby fizycznej posiadającej w banku konto wygasa umowa rachunku bankowego. Przepisy przewidują jednakże pod pewnymi warunkami udzielenie uprawionym osobom dostępu do środków finansowych zmarłego. Oprócz formalnego potwierdzenia prawa do spadku, czyli potwierdzenia statusu spadkobiercy konieczne będzie w pierwszej kolejności zgłoszenie w banku śmierci właściciela konta. W tym celu należy wziąć ze sobą oryginał aktu zgonu. Podkreślenia wymaga, że jakiekolwiek operacje dokonywane na koncie zmarłego, zwłaszcza wypłaty są sprzeczne z prawem. Dopiero po ustaleniu spadkobierców lub tzw. dyspozycji na wypadek śmierci (o czym mowa poniżej) bank zapewni nam dostęp do środków zgromadzonych na rachunku bankowym spadkodawcy – proporcjonalnie do przysługującego nam udziału spadkowego.
Dodatkowo, warto udać się do jednego z oddziałów banku, w celu sprawdzenia czy spadkobierca nie pozostawił tzw. dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Zarówno krąg osób na których rzecz można taką dyspozycję ustanowić, jak i sama kwota takiej dyspozycji są jednak ograniczone. Zlecenia bankowi dokonania wypłaty zgormadzonych środków można dokonać na rzecz małżonka, dzieci, rodziców, a także rodzeństwa, a w przypadku SKOK krąg ten obejmuje także dziadków spadkobiercy. Z kolei kwota, jaką można zlecić bankowi do wypłaty na wypadek śmierci wynosi maksymalnie dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Kwoty te są ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i dostępne na stronie internetowej GUS. Ostatnio opublikowana kwota za miesiąc wrzesień 2022 wyniosła 6687,81 zł.
Księgi wieczyste
Dziedziczenie nieruchomości wpływa nie tylko na właściwość Urzędu Skarbowego, ale również wiąże się z koniecznością zgłoszenia tego faktu do prowadzącego księgę wieczystą nieruchomości Sądu Rejonowego – Wydziału Ksiąg Wieczystych celem ujawienia zmiany w księdze wieczystej. Wniosek taki może być zgłoszony zarówno osobiście, jak i pocztą oraz podlega opłacie w wysokości 150 zł.
Nabycie pojazdu drogą spadku
Inną, istotną z punktu widzenia praktycznego sytuacją jest, kiedy przedmiotem majątkowym wchodzącym w skład masy spadkowej są różnego rodzaju pojazdy mechaniczne. Analogicznie, jak ma to miejsce w przypadku zakupu, nabycie pojazdu drogą spadku należy zgłosić w Wydziale Komunikacji i Transportu najpóźniej w ciągu 60 dni od daty aktu poświadczenia dziedziczenia lub postanowienia sądu o nabyciu spadku.
Podsumowując, z całą pewnością spadkobiercy powinno zależeć na właściwym uregulowaniu sytuacji i stosunków powstałych na skutek śmierci spadkodawcy. Należy jednak pamiętać, że uzyskanie statusu spadkobiercy wiąże się zarówno z powstaniem określonych praw, jak i obowiązków, których niedokonanie może wiązać się z poniesieniem negatywnych konsekwencji. Przykładowo, niezgłoszenie nabycia spadku przez spadkobierców należących do grupy I skutkuje utratą prawa do zwolnienia od podatku, natomiast za niezgłoszenie w ogóle nabycia spadku do Urzędu Skarbowego grozi nawet odpowiedzialność karnoskarbowa. W celu osiągnięcia całkowitej pewności zarówno co do przysługujących nam praw, jak i spoczywających na nas obowiązków powstałych w związku z dziedziczeniem, najlepiej udać się do profesjonalnego pełnomocnika, który poprowadzi nas do szybkiego i skutecznego rozwiązania kwestii związanych ze spadkobraniem.
