Wiele osób po śmierci bliskiej osoby zastanawia się czy spadkobierca musi zawsze otrzymać prawo do spadku? Zwłaszcza, kiedy w opinii pozostałych jest uznawany za niegodnego otrzymania spadku. Takimi właśnie sprawami zajmuje się instytucja niegodności dziedziczenia, której głównym celem jest dopilnowanie aby nie doszło do sytuacji, w której osoba która działała na szkodę zmarłego czy też dopuściła się np. zabójstwa spadkodawcy otrzyma dostęp do spadku.
Kogo może dotyczyć niegodność dziedziczenia?
Niegodność spadkowa może dotyczyć spadkobierców ustanowionych w testamencie zmarłego jak i tych ustawowych. Podobna sytuacja ma się z osobami uprawnionymi do zachowku. Tak, jak w przypadku spadkobiorcy można być uznanym niegodnym zachowku. Udowodnienie niegodności wymaga postępowania sądowego więc należy pamiętać, o wniesieniu wcześniej powództwa. O powództwo wystąpić może nie tylko rodzina spadkodawcy, a każda osoba posiadająca w tym interes. Kodeks cywilny nie reguluje w żaden sposób czy chodzi tu o interes prawny czy też majątkowy.
W jakich okolicznościach można uznać spadkobiercę za niegodnego ?
Przy dziedziczeniu ustawowym po uznaniu przez sąd spadkobiercy za niegodnego automatycznie w jego miejsce wchodzą spadkobiercy ustaleni w dalszej kolejności. Inaczej sprawa ma się przy spadkobiercach ubiegających się o zachowek czy zapis. W takich okolicznościach zapisobiorca traktowany jest tak jakby nigdy nie powstał zapis. Przy dziedziczeniu testamentowym po stwierdzeniu niegodności jednego ze spadkobierców możliwa jest sytuacja w której pojawia się spadkobierca podstawiony.
Sytuacje w których spadkobierca może być uznawany za niegodnego są wyraźnie nakreślone w kodeksie cywilnym, a są to:
- Ciężkie przestępstwa szkodzące spadkodawcy, które zostały uznane za popełnione umyślne
- Naruszanie swobody testowania
- Podejmowanie działań przeciwko testamentowi
Kodeks cywilny nie przewiduje innych sytuacji w których możliwe będzie uznanie spadkobiorcy za niegodnego. Za przestępstwa popełnione umyślne uznać można czyny zabronione ustawowo gdzie sprawca z premedytacją zamierzał zaszkodzić spadkodawcy, będąc świadomy konsekwencji swoich czynów. Więcej komplikacji budzą ciężkie przestępstwa ponieważ kodeks karny nie reguluje takiego terminu, a jedynie dzieli przestępstwa na zbrodnie i występki. Więc zakłada się, że ciężkim przestępstwem jest zbrodnia która opisać można jako umyślny czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata.
Jako działanie przeciw testamentowi uznać można wszelkie próby zniszczenia czy też ukrycia testamentu, fałszowanie treści testamentu, oraz próbę korzystania z nieprawdziwego dokumentu. Naruszenie swobody testowania jest formą nakłonienia spadkodawcy do zmiany testamentu na korzyść spadkobiorcy czy to za pomocą gróźb czy podstępu poprzez kreowanie mylnego wyobrażenia rzeczywistości u spisującego testament.
