Śmierć jako zdarzenie nieuchronne dotyka każdego z nas. Warto jednak wiedzieć, co dzieje się ze zgromadzonymi środkami w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE) po śmierci ubezpieczonego.
Czym są Otwarte Fundusze Emerytalne?
OFE to fundusz wybrany przez ubezpieczonego spośród dostępnych na polskim rynku. Od 2014 roku sytuacja uległa zmianie – przystąpienie do OFE stało się całkowicie dobrowolne. Osoby wchodzące na rynek pracy mają obecnie 4 miesiące na podjęcie decyzji o przystąpieniu do wybranego funduszu. W przypadku braku takiej decyzji, część składki emerytalnej (7,3% podstawy wymiaru) zostaje automatycznie zapisana wyłącznie na subkoncie w ZUS. Warto zaznaczyć, że osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 roku nie mogą być członkami OFE i w konsekwencji nie posiadają subkonta w ZUS.
Czynniki wpływające na różnice w wysokości świadczeń emerytalnych
Wiele beneficjentów nie zdaje sobie sprawy z mechanizmów wpływających na ich przyszłe emerytury. Środki w OFE inwestowane na rynku kapitałowym niosły zarówno szansę wyższych zysków, jak i ryzyko strat. Waloryzacja w ZUS, oparta na wzroście płac i inflacji, różni się od wyników inwestycyjnych OFE. W okresach słabszej koniunktury ZUS mógł dawać lepsze rezultaty.
Kobiety, które były członkiniami OFE i osiągnęły wiek 65 lat, mają prawo do przeliczenia emerytury na szczególnie korzystnych zasadach. W wieku 60 lat otrzymują one emeryturę z ZUS oraz okresową emeryturę kapitałową ze środków zgromadzonych na subkoncie. Po ukończeniu 65 lat ZUS z urzędu oblicza ponownie ich świadczenie, co często prowadzi do znacznego podwyższenia emerytury – nawet o kilkadziesiąt procent.
Subkonto ZUS – istotny element systemu emerytalnego
Subkonto stanowi integralną część indywidualnego konta emerytalnego prowadzonego przez ZUS. Jest ono tworzone dla osób, które są członkami OFE lub urodziły się po 31 grudnia 1968 roku i nie przystąpiły do OFE. Na subkonto trafia określona część składki emerytalnej:
- 7,3% podstawy wymiaru składki, jeśli ubezpieczony nie przystąpił do OFE lub zdecydował o przekazywaniu składki wyłącznie na subkonto w ZUS
- 4,38% składki emerytalnej, jeśli ubezpieczony w trakcie tzw. okna transferowego złożył oświadczenie o dalszym przekazywaniu składek do OFE w wysokości 2,92% podstawy
Decyzja dotycząca przekazywania składek (tylko ZUS czy ZUS i OFE) nie jest ostateczna. Można ją zmienić podczas tzw. okna transferowego, które otwiera się co cztery lata.
Dziedziczenie środków po członku OFE, który nie osiągnął wieku emerytalnego
Osoba przystępująca do OFE ma możliwość wskazania jednej lub więcej osób uprawnionych do otrzymania zgromadzonych środków po jej śmierci. W przypadku śmierci ubezpieczonego, który był członkiem OFE i jednocześnie posiadał subkonto w ZUS, proces podziału środków rozpoczyna się w OFE. Po śmierci członka OFE należy poinformować fundusz o tym fakcie i złożyć odpowiedni wniosek wraz z wymaganymi dokumentami.
OFE dokonuje podziału środków zgodnie z dyspozycją zmarłego, a następnie informuje ZUS, który dokonuje analogicznego podziału środków zapisanych na subkoncie.
Dziedziczenie środków po członku OFE, który osiągnął wiek emerytalny
Dla osób, którym do emerytury pozostało mniej niż 10 lat, stosowany jest tzw. “suwak bezpieczeństwa”. Jest to mechanizm stopniowego przekazywania środków z OFE do ZUS, mający na celu ochronę przed wahaniami na rynku kapitałowym w okresie przedemerytalnym.
W momencie osiągnięcia przez członka OFE wieku emerytalnego, wszystkie jego środki z OFE są już zapisane na subkoncie w ZUS. W takiej sytuacji OFE nie inicjuje podziału środków, a procedura jest taka sama jak w przypadku osób, które nie przystąpiły do OFE.
Dziedziczenie środków po osobie, która nie przystąpiła do OFE
Osoba, która nie przystąpiła do OFE, powinna otrzymać od ZUS wezwanie do złożenia pisemnego oświadczenia o stosunkach majątkowych istniejących między nią a współmałżonkiem oraz do wskazania osób uprawnionych do otrzymania środków z subkonta po jej śmierci.
Środki są dzielone zgodnie z informacjami zawartymi w złożonym oświadczeniu, na wniosek osoby uprawnionej. Zaleca się złożenie wniosku na formularzu USS, dostępnym w placówkach ZUS oraz na stronie internetowej ZUS.
